seperti senyumanku
oleh -mohd fadzil yusof
kau buat aku tersenyum
bukan mudah untuk tersenyum
dan aku tersenyum
matilah semua tanggapan
aku sudah tersenyum
dan siapa antara kita
mengenal himpunan hikayat khayali
senyumlah sekarang
sebelum menyeberang ke sana
sebelum matahari menyimpan senyuman
sebelum bintang merahsiakan
semua amarah dan ego
jangan mudah jadi bongkak
dan darahnya tetap mengalir
urat yang menyisih
dirimu dalam belahan takdir.
Bei Dao Penyair Kabus
Bei Dao yang bermaksud pulau utara bukan nama sebenar penyair dalam buangan ini. Nama beliau yang sebetulnya Zhao Zhenkai merupakan salah seorang yang disebut sebagai Misty Poets. Misty Poets merupakan penyair baharu yang menjadi fenomena sastera unik di China. Penyair-penyair ini menentang Revolusi Kebudayaan di bawah Mao Zedong yang mana selain melakukan ketidakadilan dalam masyarakat, revolusi tersebut juga menyekat kebebasan bersuara dan berkarya.
Semacam menjadi salah satu identiti bagi penyair-penyair dari golongan ini mereka tidak menetap di negara mereka sendiri iaitu China sebaliknya berpindah-randah dari sebuah negara ke sebuah negara yang lain terutama di negara-negara Eropah atau dengan berstatuskan penulis atau penyair yang lantang mengkritik pemerintah dan dibuang negeri.
Semenjak daripada tahun 1989 Bei Dao berada dalam buangan politik sehingga sekarang. Pada 1989 itu telah berlakunya rusuhan besar-besaran di Tiananmen Squre di mana para pelajar atau golongan muda bangun menyatakan keinginan mereka terhadap demokrasi dan menuntut perubahan berlaku khususnya dalam politik dan sosial di Republik China .
Bei Dao dilahirkan di Beijing pada tahun Ogos 1949. Beliau dilahirkan dalam sebuah keluarga yang mengambilberat tentang pendidikan. Ayahnya seorang pentadbir professional dan ibunya seorang doktor. Keluarganya berasal daripada wilayah Shanghai dan lembah Yangtse Sungai, iaitu pusat pertembungan tamadun China dan pengaruh Barat moden. Pada 1966 Revolusi Kebudayaan bermula dan pada ketika itu pendidikan Bei Dao di sekolah tinggi terbantut dan itulah pendidikan formal terakhir beliau sebelum menyertai Red Guard yang ditubuhkan untuk menjadi mata-mata bagi pemerintah Mao Zedong di pendalaman khususnya.
Selain menyertai Red Guard beliau juga menjadi buruh binaan pada tahun 1969 hingga 1980 di kawasan luar bandar. Beliau mula menyedari keadaan kemiskinan dan kemunduran yang terdapat di sana menjadikannya sedar tentang propaganda pemerintahan yang digambarkan sebaliknya. Pada tahun detik itulah juga Bei Dao mulai menyertai golongan tertentu yang berkedudukan atasan bersama rakan-rakan yang lain membentuk kumpulan yang menjalankan aktiviti sastera diadakan pada hari cuti bekerja.
Mereka berkumpul membaca, menulis dan berbincang karya sastera masing-masing selain berkongsi buku-buku baharu yang boleh mereka dapati pada ketika itu. Melalui penulisan Bei Dao dan rakan-rakan seperjuangan mengungkapkan persoalan semasa yang berlaku sekitar masyarakat dan antara elemen sering kali menjadi perhatian adalah tekanan politik dan sosial dalam masyarakat.
Setelah era Mao Zedong yang gelap dengan tekanan, Xiao Ping mengantikan dan memberikan sedikit kelonggaran tapi masih lagi terikat dengan kawalan pemerintah. Pada ketika itu timbul suara yang mengkoreksi kelemahan pemerintahan Mao Zedong dan mencerca Revolusi Kebudayaan yang membawa banyak kesan negatif khususnya kepada golongan miskin. Gerakan demokrasi seperti kian dapat menyedarkan banyak kepincangan yan berlaku di bawah pemerintah Komunis Mao Zedong dan yang sealiran denganya.
Selain menggunakan propaganda dan alasan politik untuk mengulakan masyarakat, yang sebenarnya telah membuka masyrakat terhadap persoalan akar berlaku di sekitar iaitu ketidakadilan dan kemandulan kerajaan memenuhi keperluan masyarakat. Perkembangan itu rupa-rupanya selari dengan perkembangan puisi di balik dinding keras yang dibina utuh. Sebahagian penyair percaya bahawa bahasa tidak mungkin ditekan dengan apa cara sekalipun.
Maka, genre puisi misalnya sudah agak lama tidak menemui khalayak China. Justeru, dengan usaha Bei Dao dan rakan-rakannya sebuah majalah sastera bernama Jintian diterbitkan secara rahsia pada 1978. Terbitan yang pertama itu mempunyai enam puluh muka surat yang juga diedar secara rahsia juga.
Wadah sastera Jintian yang merupakan lidah rasmi bagi penyair baharu telah menarik minat banyak lapisan masyarakat khususnya di universiti, jabatan kerajaan dan sebagainya. Ia menjadi menarik barangkali menurut Bei Dao kerana puisi yang ditonjolkan adalah puisi-puisi baharu dan mantap dari segi bahasa dan pemikiran.
Puisi-puisi daripada majalah Jintian memiliki ciri-ciri melawan arus daripada karya semasa yang sedia ada. Antara ciri-ciri kelainan itu gaya bahasa dan pengucapan yang digunakan sudah tidak melandasi bentuk karya lama. Puisi daripada penyair muda telah membebaskan daripada bentuk, tatabahasa, imejan serta pemikiran yang terkandung dalam karya sebelumnya.
Namun ia tidak lama diterbitkan. Dua tahun berikutnya Jintian (Hari ini) disekat dan diharamkan. Ada pengedar yang ditangkap kerana mengedarkannya di kawasan lain. Walaupun begitu karya-karya penyair baharu terus mendapat sambutan dan diteruskan dalam suratkhabar atau majalah rasmi kerajaan.
Ia diharamkan atas dasar bahasa yang digunakan oleh penyair-penyair baharu itu yang ternyata sangat berbeza daripada bahasa yang digunakan oleh penyair rasmi?lain. Dengan bahasa yang baharu dan segar sebetulnya ia menarik ramai pembaca. Lantaran itu timbul usaha mengiatkan kelab sastera di universiti secara aktif dan melahirkan ramai golongan muda yang meniru gaya penyair-penyair majalah Jintian.
Serangan terhadap majalah Jintian menyebabkan ia bertambah dikenali umum dan perhatian terhadapnya bertambah. Antara kritikan yang dinyatakan adalah bahawa puisi-puisi penyair itu kebanyakkannya meniru gaya bahasa puisi luar. Selain puisi yang hasilkan bertemakan subjektif, mengikut naluri dan pandangan penyair serta tidak mengandungi apa-apa makna. Lama-kelamaan kritikan menjadi bahan momokan politik dan kontroversi lantaran menyatakan penyair-penyair Misty dengan gerakan bawah tanah.
Oleh yang demikian Gerakan Demokrasi yang dipimpin golongan muda terdiri daripada mahasiswa, aktivis buruh dan intelektual di China yang akhirnya mencetuskan demontrasi serta beberapa sesi rusuhan pada tahun 1989 bertujuan menuntut demokrasi dan keadilan daripada pemerintah. Tiananmen Square menjadi medan kepada gerakan mahasiswa mengkritik kerajaan dan berlakunya rusuhan yang tragis.
Antara puisi yang selalu dikaitkan dengan titik tolak kepada gerakan mahasiswa yang menuntut demokrasi tersebut adalah The Answer. Puisi ini mengandungi pandangan Bei Dao tentang keadaan masyarakatnya yang tertekan dan sentiasa mahukan kebebasan serta demokrasi.
Namun Bei Dao menganggap apa yang berlaku sebenarnya bukan dari apa yang dijangka dan diingininya. Bei Dao menganggap bahawa sebagai penyair beliau tidak mewakili satu-satu kelompok keloktif dan suara dari suatu pihak. Menurutnya puisi tidak boleh mengubah dunia, tapi ia merupakan juzu?asas dalam kewujudan daripadanya. Ia daripada dunia manusia. Ia menjadikan manusia itu manusia?
Tentang khalayak pembaca pula Bei Dao berpandangan bahawa bel
iau menulis pada awalnya untuk khalayak yang kecil iaitu terdiri kawan-kawannya sama ada mereka boleh membacanya atau tidak dan tidak bermaksud khalayak pembaca yang tertentu atau ramai. Namun selepas berada dalam buangan karyanya tidak lagi dibaca oleh golongan tertentu namun menerima pelbagai khalayak yang tidak kira bangsa.
Pendapat lain Bei Dao juga agak unik di mana menurutnya tulisannya tidak mewakili mana-mana budaya tertentu lantaran tidak mempercayai ketulenan pada kebanyakkan budaya. Beliau percaya dengan percampuran budaya yang berterusan berlaku dan merupakan satu daripada keadaan yang menarik. Ini kerana Bei Dao sudah meninggalkan tanahairnya dan bermustautin di negara lain yang lebih jauh dari budaya asalnya.
Kumpulan penyair yang menulis Jintian dinamakan penyair kabus (Misty Poets) atau penyair bayangan (Poets Of Shadow) kerana puisi mereka yang memiliki imejan kuat yang digunakan dalam menyampaikan sesuatu maksud dan barangkali imejan ini digunakan hampir kesemua penyair Kabus ini.
Penyair-penyair ini telah memperbaharui rentak dan wajah bahasa puisi menjadi lebih subjektif dan bersifat peribadi walau masih dalam lingkungan tema yang global seperti cinta, perjuangan, kesunyian dan kehidupan.
Antara kelainan puisi-puisi penyair ini mereka sering mencipta imejan, metafora, frasa yang baharu dan belum digunakan pada puisi klasik Cina. Maka kehadiran mereka nyata memberikan impak tertentu kepada dunia sastera.
Ternyata karya Bei Dao yang diterbitkan dalam bahasa Inggeris iaitu The August Sleepwalker telah menunjukkan perbezaan yang jelas pada rupa sebuah puisi. Kumpulan puisi ini adalah terjemahan daripada Bei Dao Shi Xuan iaitu Kumpulan Puisi Bei Dao yang diselenggara sepenuhnya oleh Bei Dao. Puisi-puisi tersebut ditulis di antara 1970-1989 yang mewakili kepenyairan Bei Dao dalam tempoh itu. Puisi-puisi dalam karya ini selain daripada bentuknya ringkas, padat tetapi mampu menarik pembaca melihat imejan-imejan segar yang digunakan. Seringkali dalam karya ini memaparkan pandangan peribadi penyair melihat isu cinta, perjuangan dan sebagainya tetapi asasnya ia mendekatkan pembaca kepada renungan terhadap hubungan manusia dan kehidupan sejagat.
Karya Bei Dao Waves 1990 merupakan kumpulan cerpen yang menceritakan tentang generasi yang hilang?pada era Revolusi Kebudayaan yang dianggap tidak teratur. Melalui karya ini Bei Dao mengeksploitasi pendekatan moden dalam mengalurkan cerita dan subjek. Penggunaan monolog dalaman dan variasi sudut penceritanya menunjukkan Bei Dao seorang penulis yang selalu mendekati kaedah yang tidak selalu digunakan penulis sebelumnya. Dalam karya itu juga ia memuatkan isu semasa dan menekankan persoalan realiti dan hak.
Atas kejayaannya dalam penulisan, Bei Dao menerima pelbagai penghargaan antaranya Tucholsky Prize daripada Swedish PEN, International Poetry Argana Award daripada House of Poetry di Maghribi dan PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award. Selain itu beliau aktif dalam memberi syarahan dan menjadi penulis pelawat di institut-institut seperti Universiti Notre Dame di Indiana , Universiti Alabama di Tuscaloosa dan Kolej di Wisconsin.
Hingga dari ini karya-karya Beli Dao telah menemui khalayak antarabangsa. Karya-karyanya The August Sleepwalker(1990), Forms of Distance (1994), Landscape Over Zero (1996). Unlock (2000), At the Sky's Edge: Poems 1991-1996 (2001), Midnight's Gate 2005 dan Waves (1990).
Selain daripada Bei Dao penyair Misty yang dalam buangan adalah Gu Cheng, Duo Duo, and Yang Lian. Selain Mang Ke and Shu Ting yang masih tinggal di negara mereka. Berikut adalah karya The Answer daripada kumpulan sajak The August Sleepwalker (1990);
Debasement is the password of the base
Nobility the epitaph of the noble
See how the gilded sky is covered
With the drifting twisted shadows of the dead
The Ice Age is over now
Why is there ice everywhere?
The Cape Of Good Hope has been discovered.
Why do a thousand sails the Dead Sea?
I Came into this world
Bringing only paper, rope, a shadow
To proclaim before the judgments
The voice that has been judged:
Let me tell you, world,
I-do-not-believe!
If thousand challengers lie beneath your feet,
Count me as number one thousand and one.
I don't believe the sky is blue;
I don't believe in thunders echoes;
I don't believe that dreams are false;
I don't believe that the death has no revenge.
If the sea is destined to breach the dikes
Let all the brackish water pour into my heart;
If the land destined to rise
Let humanity choose a peak for existence again.
A new conjunction and glimmering stars
Adorn the unobstructed sky now:
They are the pictographs from five thousand years.
They are the watchful eyes of future generations.
